-
1 бер бөртек тә
-
2 бөртек тә
= бер бөртек тә ни кро́шки, ничу́ть, ниско́лько -
3 бөртек
1. сущ.1) крупи́нка, крупи́ца (песка, снега, табака, крупы и т. п.)алтын бөртеге — крупи́ца зо́лота
шикәр бөртеге — крупи́нка са́хара
2) ка́пелька дождя́яшь бөртеге — ка́пелька слезы́
чык бөртеге — ка́пелька росы́
3) зерно́, зёрнышкободай бөртеге — зёрнышко пшени́цы
4) собир. хлеб; зерно́ике тонна бөртек җыеп алу — собра́ть две то́нны хле́ба (зерна́)
5) шту́ка (при счёте очень тонких, мелких и малого количества вещей)өч бөртек үлән — три (шту́ки) трави́нки
бер бөртек чәч калмый, коелып бетте — не оста́лось ни одно́й волоси́нки, все вы́пали
өч бөртек кеше килгән — перен. пришли́ то́лько тро́е, пришли́ всего́ три челове́ка
6) кро́шка, кро́хакөн буена бөртек тә капканым юк — за це́лый день кро́шки в рот не взял
мрамор бөртеге — кро́шка мра́мора
7) спец. гра́нула2. прил.1) зерни́стый снег2) рассыпно́йтавыкларга бөртек азык бирү — дать ку́рам рассыпно́й корм
3) ба́йховыйбөртек чәй — ба́йховый чай
•- бер бөртек тә
- бөртек тоткыч••бөртегенә хәтле истә булу — по́мнить до мелоче́й
-
4 тамчы
1. сущ.1) ка́пля, ка́пелька; капе́льбал тамчысы — ка́пля мёду
терекөмеш тамчысы — ка́пля рту́ти
тамчыга таш чыдамас — (посл.) ка́пля долби́т (кро́шит) и ка́мень (букв. ка́пле и ка́мень не противостои́т)
2) ка́пля ( как единица измерения жидкостей)бер тамчы - дару, йөз тамчы - агу — (погов.) ка́пля лека́рства, сто - я́ду (о словах утешения, на деле содержащих отравляющие сознание мысли)
3) стекля́нный, металли́ческий и т. п. ша́рик в предме́тах украше́ния2. нареч.алтын алкалар колакта, тамчылары көмешле — ( песня) серёжки золоты́е в уша́х, ша́рики, сло́вно серебро́
ка́пелька, ка́пельку, чуть-чу́ть; чу́точкутамчы да түземлеге юк — ни ка́пельки терпе́ния у него́ нет
бер тамчы йокламадым — ни ка́пельки не спал; глаз не сомкну́л
•• -
5 ак
I 1. прил.1)а) бе́лый, бе́лого цве́та (снег, мел, порошок, бумага, облака); бело-ак яулык — бе́лый плато́к, плато́к бе́лого цве́та
ак чәчәкләр — бе́лые цветы́
ак канатлы — белокры́лый ( о птицах), с бе́лыми кры́льями
ак йонлы — белошёрстый; покры́тый бе́лой ше́рстью
тасманың агы да, карасы да бар — есть и бе́лая, и чёрная ле́нты
ак эт, кара эт - бары да эт прост. — (посл.) что бе́лый, что чёрный - всё еди́но пёс; что бе́лый пёс, что чёрный - все одина́ковы
б) спец. бе́лый (мёд, пешка, флаг)аклар белән уйнаучы шахм. — игра́ющий бе́лыми фигу́рами
в) бе́лый, све́тлый (лицо, кожа человека, волосы, брови и голова детей или молодых людей); седо́й, поседе́лый (волосы, брови, голова старого человека); в сочет. бело-; светло-; седо-; бе́лый, све́тлый ( чем)ак битле — белоли́цый, светлоли́цый; бе́лый (све́тлый) лицо́м
ак мыеклы — белоу́сый; светлоу́сый; седоу́сый
ак булмаса да, пакь булсын — (посл.) пусть бу́дет не све́тлым (бе́лым), но чи́стым (све́жим)
г) бе́лый, бле́дный, побеле́лый (о лице, рубце, коже, теле нездорового человека); бесцве́тный; в сочет. бледно-; бело-ак маңгайлы — белоло́бый, бледноло́бый
ак чырайлы — бледноли́цый, белоли́цый
ак яңаклы — бледноко́жий; белощёкий
2) см. ак тәнле3) чи́стый, незагрязнённый4) перен. све́тлый, ра́дужный (о мечте, думах, намерении, пожелании, перспективе, жизни, днях)5) ист.а) бе́лый, белогварде́йский (офицер, десант, террор); в сочет. бело-ак армия — бе́лая а́рмия
б) в знач. сущ. аклар бе́лые, белогварде́йцы, беляки́ || белогварде́йский2. сущ.1) бе́лое, све́тлое; бе́лая (све́тлая) мате́рия (ткань)акка төрү — заверну́ть в бе́лое (бе́лую мате́рию)
актан киенү — одева́ться в бе́лое
актан киенеп йөрү — ходи́ть в бе́лом; одева́ться в бе́лое (све́тлое)
күлмәкне актан тектерү — сшить пла́тье из бе́лой мате́рии
2) бе́лая (све́тлая, белёсая) то́чка (пятно́, поло́ска, узо́р, цвет), подпа́линаатның маңгай йонындагы ак — подпа́лина в ше́рсти на лбу у коня́
•- ак алтын- ак аракы
- ак аш
- ак аю
- ак әнис
- ак әрем
- ак багалма
- ак балчык
- ак балык
- ак башлы
- ак бәкәлле
- ак билет
- ак билетка калу
- ак билетлы
- ак битле
- ак болыт
- ак бөртек
- ак бөртекләр
- ак булып күренеп тору
- ак буяу
- ак гвардия
- ак гөмбә
- ак дельфин
- ак дулкын
- ак ипи
- ак икмәк
- ак ит
- ак ишек
- ак йогу
- ак йон
- ак йорт
- Ак йорт
- ак йөгерү
- ак йөзле
- ак каз
- ак канлылык
- ак каплан
- ак карлыган
- ак кәбестә
- ак келәт
- ак кеше
- ак корт
- ак көртлек
- ак кунык
- ак кургаш
- ак кушу
- ак куян
- ак күбек
- ак күбәләк
- ак ләкләк
- ак май
- ак мәрмәр
- ак мәтрүшкә
- ак мунча
- ак мүк
- ак он
- ак өй
- ак өрәңге
- ак сакаллы
- ак самовар
- ак сызык
- ак таш
- ак тәнле
- ак торна
- ак төк
- ак төкләр
- ак төлке
- ак төн
- ак төнбоек
- ак төс
- ак тукранбаш
- ак түшле сусар
- ак чәч
- ак чәчләр
- ак чәчле
- ак чәчәк
- ак черек
- ак чыршы
- ак чыршылык
- ак чыршы урманы
- ак шигырь
- ак эмигрант
- ак эмигрантлар
- ак як
- акка буялу••ак белән караны аермау (күрмәү, белмәү) — см. акны-караны аермау
ак (та) дими, кара (да) дими; ак димәстән, кара димәстән — ни сло́ва не говоря́, ни с того́ ни с сего́
ак җеп белән тегелгән (типчелгән, җөйләнгән) — книжн. ши́то бе́лыми ни́тками
ак күбек булган, ак күбеккә баткан (төшкән, манчылган) — весь в мы́ле ( белой пене), весь взмы́лен ( конь)
ак күмәч белән ашарлык — с хле́бом (калачо́м) мо́жно есть ( о здоровом воздухе), хоть с хле́бом ешь; нама́жь на хлеб и ешь
ак тәүбә, кара тәүбә — три́жды зарека́юсь (зарёкся); бо́льше ни-ни́
ак флаг күтәрү — поднима́ть (подня́ть, вы́кинуть, вы́бросить, вы́вести) бе́лый флаг
акны кара дию — называ́ть/назва́ть бе́лое чёрным; выдава́ть/вы́дать чёрное за бе́лое; обеля́ть/обели́ть ( что)
- ак җәймәактан ак, судан пакь — обычно ирон. а́нгел непоро́чный (букв. беле́е бе́лого и чи́ще воды́)
- ак карга
- ак кием
- ак куллы
- ак кул
- ак куллылык
- ак күмер
- ак күңелле
- ак күңел
- ак нокта
- ак палас
- ак патша
- ак сөяк
- ак сөякле
- ак сөякләр
- ак су
- ак тап
- ак тун
- ак урын
- ак чаршау
- ак чәүкә
- ак чикмән
- ак эш
- ак юл
- ак юрган
- ак яка
- ак якалы
- акка кара белән II сущ.1) бело́ккүкәй агы — яи́чный бело́к, бело́к яйца́
2) обычно агы бело́к ( глаза)күз агындагы кызыл җепсел тамырлар — кра́сные прожи́лки на белка́х глаз
3) бельмо́ ( на глазу)бер күзенә ак төшкән — у него́ бельмо́ на (одно́м) глазу́
4) разг. бе́лая (во́дка)ике шешә ак — две буты́лки бе́лой
5) мед. бе́ли (ед. нет)ак килү — появле́ние бе́лей
6) бель ( болезнь у растений)7) акка на́бело ( переписать черновики)баштан ук акка язу — писа́ть сра́зу на́бело
•- ак төшү
- акка күчерү
См. также в других словарях:
бөртек — 1. Вак вак кисәкчекләрдән тор. чәчелүчән нәрсәнең бер кисәкчеге. Үтә нечкә һәм озын кисәкчекләрдән торган нәрсәнең бер кисәкчеге йон бөртеге. Вак тамчыларның берсе чык бөртеге 2. Игелә торган һ. б. үсемлек орлыгының бер данәсе. җый. Бөртекле… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җепсел — 1. Кайбер үсемлекләрдән алына яки синтетик юл белән ясала торган сүсчел массада аерым бер бөртек; гадәттә шул бөртекләрдән җеп эрләнә. Кайбер үсемлекләрдә (кыяк) яфракларны үзара яки орлыкны төпсәгә тоташтырган бик нечкә сүсчәләр тугзакбаш… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
басма — I. и. 1. Баскычның басып менә торган аратасы яки киртләче 2. Өйалды баскычы. Басып яки утырып тору өчен бер генә тактадан торган җайланма көймә б. сы 3. Су кырыеннан эчкәрәк кереп басып торырга (йөрергә) уңайлы булсын өчен ясалган, корылган… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге